Giới thiệu
Kem chống nắng từ lâu đã trở thành vật bất ly thân trong thói quen chăm sóc da, đặc biệt ở những nước có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm như Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc: Tại sao dù đã bôi kem chống nắng đều đặn, da vẫn bị sạm và nám? Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân liên quan đến cách sử dụng kem chống nắng chưa đúng cách, đặc tính của tia cực tím, cũng như yếu tố thời tiết đặc thù tại Việt Nam.
Hiểu về tia UVA và UVB: Tác động đến da như thế nào?
Tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời được chia thành ba loại chính: UVA, UVB và UVC. Trong đó, tia UVC được tầng ozone ngăn chặn gần như hoàn toàn nên không phải lo lắng. Tuy nhiên, tia UVA và UVB là nguyên nhân chính gây hại da.
– Tia UVA: Đây là tia có bước sóng dài, xuyên sâu vào lớp hạ bì của da. Tia UVA có thể gây lão hóa da, làm da nhăn nheo, chảy xệ và ảnh hưởng tới các tế bào da gây đột biến gen, tăng nguy cơ ung thư da. UVA chiếm khoảng 95% tia cực tím tới mặt đất và xuyên qua cửa kính.
– Tia UVB: Bước sóng ngắn hơn, tác động chính lên lớp biểu bì ngoài cùng của da, là nguyên nhân trực tiếp gây đỏ da, bỏng nắng và làm da sạm màu, tăng sản sinh melanin – sắc tố tạo màu da. UVB không xuyên qua kính.
Vì vậy, kem chống nắng hiệu quả cần bảo vệ da khỏi cả tia UVA và UVB, gọi là kem chống nắng phổ rộng (broad-spectrum).
Những sai lầm phổ biến khi sử dụng kem chống nắng ở Việt Nam
Mặc dù ý thức về việc dùng kem chống nắng ngày càng gia tăng, nhiều người vẫn mắc các lỗi thường gặp khiến da chẳng những không được bảo vệ đúng cách mà còn bị tổn thương nhiều hơn.
Bảng 1. Các sai lầm thường gặp khi dùng kem chống nắng
| Sai lầm | Mô tả | Hậu quả |
|-|-|-|
| Bôi quá ít kem | Thường dùng lượng kem quá ít, dưới 2mg/cm² da (khoảng 1 lượng bằng 1 đồng xu cho mặt) | Bảo vệ không đủ, tia UV vẫn xuyên vào da gây sạm, cháy nắng |
| Không bôi lại kem | Chỉ bôi mỗi sáng, không bôi lại sau 2-3 giờ hoặc khi ra mồ hôi, bơi lội | Kem bị trôi, giảm hiệu quả, da tiếp xúc tia UV không được bảo vệ |
| Tin vào kem chống nắng “chống nước tuyệt đối” | Mọi kem chống nắng chỉ có khả năng chống nước tạm thời, vẫn cần thoa lại | Dễ bỏ sót phần da không có kem hoặc kem bị bay mất |
| Chỉ bôi kem khi ra ngoài trời nắng | Bỏ qua việc thoa kem khi ở trong nhà hoặc xe ô tô vì nghĩ kính chắn UV là đủ | UVA xuyên qua kính, vẫn gây lão hóa và sạm da |
| Chọn kem chống nắng có SPF quá thấp | SPF thấp không đủ chặn tia UVB với cường độ cao vùng nhiệt đới | Da vẫn bị tổn thương do tia UVB mạnh, dẫn đến sạm và cháy nắng |
Tác động của khí hậu Việt Nam: Vì sao cần thoa kem chống nắng đúng cách?
Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa với đặc điểm nóng ẩm quanh năm, chỉ số tia cực tím (UV index) cao, người dân thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mạnh:
– Độ ẩm cao và nhiệt độ nóng khiến mồ hôi tiết ra nhiều, làm trôi lớp kem chống nắng.
– Người dân thường đi lại ngoài trời nhiều giờ, thậm chí có những người làm việc ngoài trời cả ngày.
– Nắng mạnh và kéo dài từ sáng tới chiều, tia UVA tồn tại ngay cả vào những ngày nhiều mây.
Vì vậy, thoa kem chống nắng 1 lần vào buổi sáng là chưa đủ. Thói quen bôi lại mỗi 2-3 giờ, cũng như sau khi tắm hoặc ra mồ hôi, đặc biệt quan trọng.
Hướng dẫn sử dụng kem chống nắng đúng cách phù hợp đặc điểm Việt Nam
Dưới đây là hướng dẫn cụ thể giúp bạn sử dụng kem chống nắng vừa hiệu quả vừa phù hợp với đời sống và khí hậu Việt Nam:
Bảng 2. Hướng dẫn bôi kem chống nắng đúng cách
| Bước | Kỹ thuật và lưu ý |
|-|-|
| Chọn kem phù hợp | Lựa chọn kem chống nắng phổ rộng (broad-spectrum) có SPF từ 30 trở lên, chống nước (water resistant) phù hợp với da dầu hoặc da nhạy cảm |
| Lượng kem | Bôi đủ lượng: khoảng 2mg/cm² da, tương đương 1 lượng bằng 1 đồng xu cho mặt, nhiều hơn cho cổ và các vùng da hở khác |
| Thời điểm bôi | Bôi kem trước khi ra nắng tối thiểu 15-30 phút để kem hấp thụ và phát huy hiệu quả |
| Bôi lại kem | Thoa lại kem sau mỗi 2-3 giờ khi tiếp xúc liên tục với nắng, hoặc sau khi ra mồ hôi nhiều, đi bơi hoặc lau người |
| Không bỏ qua các vùng da | Đừng quên bôi kem cả ở cổ, tai, gáy, mu bàn tay và các khu vực dễ tiếp xúc nắng |
| Bổ sung biện pháp bảo vệ | Kết hợp mặc áo chống nắng, đội mũ rộng vành, kính râm để tăng hiệu quả bảo vệ |
Giải mã một số quan niệm sai lầm về kem chống nắng
– “Kem chống nắng chỉ cần thoa 1 lần mỗi ngày” – Sai. Kem chống nắng không phải lớp bảo vệ vĩnh viễn, dễ bị trôi do mồ hôi, nước, chà xát.
– “Kem chống nắng gây bít tắc lỗ chân lông và làm da xấu” – Hiện nay nhiều sản phẩm không gây mụn, không gây dị ứng, phù hợp đa dạng loại da.
– “Chỉ cần tránh nắng buổi trưa thì da sẽ không bị hại” – Tia UVA hoạt động cả ngày kể cả khi trời mát, nhiều mây.
– “Kem chống nắng chống nước tuyệt đối” – Không có sản phẩm chống nước hoàn toàn, phải bôi lại sau khi vào nước hoặc đổ mồ hôi.
Tình huống minh họa: Trường hợp Nguyễn Minh Anh
Minh Anh, 28 tuổi, nhân viên văn phòng ở Hồ Chí Minh, thoa kem chống nắng phổ biến mỗi sáng nhưng phàn nàn da vẫn đen sạm vào cuối tuần. Sau khi được tư vấn, Minh Anh hiểu rằng cô chỉ dùng 1 lượng kem nhỏ, không bôi lại khi ra ngoài tiếp xúc nắng lâu và hay bỏ qua cổ và tai. Minh Anh đã điều chỉnh thói quen bôi kem đủ lượng và bôi lại mỗi 3 giờ, cùng lúc đó sử dụng áo chống nắng và kính râm. Sau 2 tháng, da Minh Anh có cải thiện rõ rệt, đều màu và mịn màng hơn.
Kết luận
Dù kem chống nắng là bước quan trọng trong chăm sóc và bảo vệ da khỏi tia UV, việc sử dụng không đúng cách khiến da vẫn bị tổn thương, sạm màu thậm chí lão hóa nhanh hơn. Hiểu rõ về tia UVA – UVB, chọn kem phổ rộng, tỉ mỉ bôi đủ lượng và bôi lại đúng giờ, nhất là trong khí hậu nóng ẩm và nắng gắt của Việt Nam, sẽ giúp bảo vệ làn da khỏe mạnh, tươi sáng lâu dài.
Bảo vệ da không chỉ là thoa kem chống nắng mà còn phối hợp nhiều biện pháp, xem việc chăm sóc da như một phần thiết yếu để cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể.
