Giới thiệu
Ở Việt Nam, việc cho con bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo là cách tốt nhất để đảm bảo dinh dưỡng và sự phát triển khỏe mạnh của trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, thời gian gần đây, tỉ lệ mẹ Việt Nam cho con bú hoàn toàn lại đang có xu hướng giảm. Điều này gây ra nhiều lo ngại vì cho con bú hoàn toàn không chỉ mang lại lợi ích dinh dưỡng mà còn hỗ trợ miễn dịch, tăng cường gắn kết mẹ và con, đồng thời giảm nguy cơ bệnh tật về lâu dài cho trẻ.
Tại sao tỉ lệ này lại giảm khi kiến thức về lợi ích của sữa mẹ ngày càng được phổ biến? Bài viết này sẽ phân tích các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này, làm sáng tỏ những hiểu lầm phổ biến về sữa mẹ, và đưa ra các gợi ý thực tiễn để hỗ trợ mẹ Việt Nam trong hành trình cho con bú đầy ý nghĩa và bền bỉ.
Các yếu tố dẫn đến giảm tỉ lệ cho con bú hoàn toàn tại Việt Nam
Áp lực công việc và sớm trở lại với môi trường lao động
Nhiều bà mẹ Việt Nam hiện đại phải đối mặt với lịch làm việc bận rộn và thường phải quay lại công việc rất sớm sau khi sinh, đôi khi chỉ sau vài tuần nghỉ thai sản. Chưa được hỗ trợ tốt về mặt chính sách và môi trường làm việc thân thiện với việc cho con bú hoặc hút sữa làm giảm đáng kể khả năng duy trì cho con bú hoàn toàn.
Quảng cáo sữa công thức – “vị thù” ngấm ngầm
Các chiến dịch quảng cáo mạnh mẽ từ các thương hiệu sữa công thức tạo ra sự thu hút và ảnh hưởng tâm lý cho các bà mẹ, khi họ tiếp nhận thông tin rằng sữa công thức có thể “bổ sung” hay “thay thế” sữa mẹ. Điều này làm tăng sự nghi ngờ về khả năng cung cấp đủ sữa mẹ và thúc đẩy sử dụng sữa công thức sớm.
Hiểu lầm về chất lượng và lượng sữa mẹ
Một trong những quan niệm sai lầm phổ biến ở nhiều bà mẹ là cho rằng họ không có đủ sữa hoặc sữa mẹ không đủ dinh dưỡng để đáp ứng nhu cầu của bé. Sự lo lắng này xuất phát từ các cảm nhận chủ quan về cách cho con bú, kích thích tuyến sữa, và phản ứng của trẻ như hay quấy khóc hoặc không tăng cân nhanh.
Áp lực văn hóa, xã hội và thiếu môi trường hỗ trợ
Ngoài yếu tố cá nhân, văn hóa Việt Nam cũng góp phần hình thành những áp lực nhất định. Nhiều mẹ cảm thấy ngại ngùng khi cho con bú ở nơi công cộng hoặc thiếu sự thông cảm từ gia đình, đồng nghiệp. Thiếu các phòng cho con bú hoặc khu vực riêng tư tại công sở cũng là trở ngại lớn.
Những hiểu lầm phổ biến về sữa mẹ
Dưới đây là một số quan điểm sai lầm thường gặp gây trở ngại cho việc duy trì cho bú hoàn toàn, cùng với giải thích khoa học giúp làm sáng tỏ.
| Quan điểm sai lầm | Thực tế khoa học và giải thích |
|—————————————|—————————————————————————-|
| Sữa mẹ không đủ dinh dưỡng cho trẻ | Sữa mẹ cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết trong 6 tháng đầu, bao gồm đạm, chất béo, và kháng thể giúp bảo vệ trẻ. |
| Tôi không có đủ sữa để cho trẻ bú | Hầu hết phụ nữ có thể sản xuất đủ sữa nếu được tư vấn kỹ thuật cho bú đúng cách, cho bú thường xuyên, và giảm stress. |
| Cho con bú thường xuyên gây lệ thuộc | Cho bú theo nhu cầu giúp duy trì nguồn sữa và đảm bảo lượng thức ăn phù hợp cho trẻ, không gây lệ thuộc tiêu cực. |
| Sữa công thức tốt hơn sữa mẹ | Sữa công thức có thể bổ sung nhưng không thể thay thế nguồn sữa mẹ với các kháng thể tự nhiên và sự cân bằng dinh dưỡng tối ưu. |
Các giải pháp và thực hành hỗ trợ mẹ cho con bú hoàn toàn
Phát triển chính sách hỗ trợ mẹ tại nơi làm việc
Các cơ quan, doanh nghiệp cần tạo điều kiện cho nhân viên nữ bằng cách áp dụng các chính sách nghỉ thai sản đầy đủ, linh hoạt thời gian, và bố trí nơi cho con bú hoặc hút sữa riêng biệt, sạch sẽ.
Tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật cho bú
Các cán bộ y tế và nhân viên xã hội nên được đào tạo bài bản để hướng dẫn mẹ áp dụng kỹ thuật bế giữ trẻ đúng cách, giúp trẻ ngậm bắt vú đúng, và xử lý các khó khăn thường gặp như tắc tia sữa, đau núm vú.
Giảm tác động của quảng cáo sữa công thức không phù hợp
Tuyên truyền về lợi ích của sữa mẹ cần được đẩy mạnh đồng thời kiểm soát nghiêm ngặt quảng cáo sữa công thức không đúng quy định nhằm bảo vệ quyền lợi mẹ và bé.
Tạo môi trường văn hóa và xã hội thuận lợi
Gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc cổ vũ việc cho con bú, hỗ trợ mẹ cả tinh thần lẫn vật chất, đồng thời xóa bỏ sự e ngại khi cho con bú tại nơi công cộng.
Câu chuyện minh họa: Chị Mai và hành trình vượt qua khó khăn khi cho con bú
Mai là một nhân viên văn phòng 28 tuổi tại Hà Nội, sinh con đầu lòng và mong muốn cho con bú hoàn toàn. Tuy nhiên, sau khi đi làm lại sau 6 tuần nghỉ sinh, chị gặp nhiều khó khăn khi không có chỗ để hút sữa, phải bận rộn với công việc và thời gian biểu bị chia sẻ. Chị từng nghĩ mình ít sữa và phải mua sữa công thức hỗ trợ. Nhờ sự hỗ trợ từ đồng nghiệp, bác sĩ và được tư vấn kỹ thuật cho con bú vào buổi tối, chị đã dần ổn định được nguồn sữa và duy trì cho con bú hoàn toàn đến 6 tháng. Câu chuyện của Mai cho thấy việc kiên trì, môi trường thuận lợi và kiến thức đúng là chìa khóa thành công.
Kết luận
Tỉ lệ cho con bú hoàn toàn ở Việt Nam giảm do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó có áp lực công việc, quảng cáo sữa công thức, hiểu lầm về sữa mẹ, và văn hóa xã hội. Thấu hiểu đúng bản chất sữa mẹ và hỗ trợ thiết thực cho mẹ từ gia đình, nơi làm việc và hệ thống y tế là thiết yếu để nâng cao tỉ lệ này. Các chuyên gia khuyến khích chính sách mở rộng hỗ trợ mẹ và truyền thông nhằm phá bỏ định kiến, giữ gìn giá trị quý báu của việc cho con bú đúng cách và kéo dài.
—
Bài viết hy vọng làm sáng tỏ các thách thức và cung cấp góc nhìn toàn diện để cộng đồng y tế và xã hội chung tay hỗ trợ các bà mẹ Việt Nam chọn lựa và duy trì cho con bú hoàn toàn – nền tảng vững chắc cho sự phát triển khỏe mạnh của thế hệ tương lai.
