Giới thiệu
Trong những năm gần đây, việc quan tâm đến dinh dưỡng trẻ em và đặc biệt là sự phát triển chiều cao đã trở thành chủ đề nóng trên các mạng xã hội tại Việt Nam. Cha mẹ không chỉ muốn con có sức khỏe tốt mà còn mong muốn con mình phát triển chiều cao tối ưu. Tuy nhiên, tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em Việt Nam vẫn ở mức khoảng 18% vào năm 2025, tạo ra thách thức trong việc đảm bảo phát triển toàn diện cho thế hệ tương lai. Nhiều bài đăng về thực phẩm chức năng bổ sung như canxi, vitamin D hay các loại thảo dược truyền thống như vỏ tre, vỏ dâu tằm thu hút nhiều sự chú ý, gợi mở câu hỏi về hiệu quả và tính an toàn của chúng trong nuôi dưỡng trẻ nhỏ.
Những số liệu và bằng chứng khoa học
Tình hình suy dinh dưỡng và phát triển chiều cao trẻ em tại Việt Nam
Theo báo cáo của tổ chức y tế và dinh dưỡng trong nước, tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi vẫn duy trì ở mức khoảng 18% dù nhiều chương trình can thiệp đã được triển khai. Suy dinh dưỡng kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn can thiệp vào chiều cao vốn có của trẻ do thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu trong giai đoạn phát triển.
Vai trò của canxi và vitamin D trong phát triển chiều cao
Canxi là thành phần thiết yếu cấu tạo xương, trong khi vitamin D giúp hấp thu canxi từ ruột vào máu. Thiếu vitamin D có thể dẫn đến còi xương hoặc thấp còi, làm giảm tốc độ phát triển chiều cao. Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh bổ sung canxi và vitamin D phù hợp giúp cải thiện chỉ số tăng trưởng chiều cao ở trẻ trong các giai đoạn phát triển quan trọng, đặc biệt là trẻ suy dinh dưỡng.
Thảo dược truyền thống – có nên tin tưởng?
Một số bài đăng trên mạng xã hội giới thiệu tác dụng của các loại thảo dược như vỏ tre và vỏ dâu tằm trong việc hỗ trợ sức khỏe, cải thiện tiêu hóa, kích thích ăn uống và gián tiếp giúp tăng trưởng tốt hơn. Tuy nhiên, hiện tại bằng chứng khoa học về hiệu quả trực tiếp của các vị thuốc này trong tăng chiều cao còn khá thiếu và chủ yếu dựa trên kinh nghiệm truyền thống. Việc dùng thảo dược cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng về liều lượng và khả năng tương tác với các loại thuốc hoặc thực phẩm khác.
Những quan niệm sai lầm và hành vi có thể gây hại
- Tin tưởng mù quáng vào các sản phẩm chức năng: Nhiều bậc cha mẹ cho rằng chỉ cần bổ sung viên canxi hoặc vitamin D liều cao sẽ giúp con cao lớn vượt trội, tuy nhiên việc tự ý bổ sung quá liều có thể dẫn đến tác dụng phụ như tăng canxi máu, gây rối loạn tiêu hóa hay thậm chí ảnh hưởng đến thận.
- Sử dụng thảo dược thiếu kiểm soát: Không phải mọi thảo dược đều an toàn cho trẻ nhỏ. Việc dùng không đúng cách có thể gây dị ứng, ngộ độc hay chậm phát triển nếu làm rối loạn chức năng dạ dày, ruột.
- Bỏ qua vai trò của dinh dưỡng cân đối và vận động: Dinh dưỡng không chỉ là bổ sung chất, mà cần cung cấp đầy đủ các nhóm thực phẩm đa dạng như protein, rau củ quả và chất béo lành mạnh. Đồng thời, vận động thể lực cũng đóng vai trò quan trọng thúc đẩy tăng trưởng xương.
Thực hành dinh dưỡng đúng đắn hỗ trợ phát triển chiều cao
Chế độ ăn cân đối, đa dạng
Cha mẹ nên xây dựng thực đơn giàu protein từ thịt, cá, trứng, đậu hũ; bổ sung rau củ quả tươi; đảm bảo cung cấp đủ năng lượng. Canxi có nhiều trong sữa, chế phẩm từ sữa, tôm, cua, rau xanh như cải bó xôi. Vitamin D chủ yếu từ ánh nắng mặt trời và vài thực phẩm như cá hồi, dầu gan cá.
Bổ sung đúng cách các thực phẩm chức năng
Việc dùng viên uống hoặc siro canxi, vitamin D nên tuân theo chỉ định của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Không nên tự ý dùng liều cao hoặc kéo dài lâu ngày thiếu kiểm soát.
Kết hợp vận động thể chất đều đặn
Tập thể dục, chơi các trò chơi vận động giúp kích thích tăng trưởng hormone, cải thiện sức khỏe xương khớp.
Góc nhìn chuyên gia
Theo TS Nguyễn Thị Lan Hương, chuyên gia dinh dưỡng nhi khoa tại Viện Dinh dưỡng Quốc gia, “Cân bằng dinh dưỡng và chăm sóc toàn diện mới là yếu tố quyết định phát triển chiều cao bền vững. Thực phẩm chức năng hay thảo dược chỉ là hỗ trợ chứ không thể thay thế dinh dưỡng và lối sống lành mạnh.”
Tình huống minh họa cho cha mẹ
Trường hợp của bé Jenny, 6 tuổi, ở Hà Nội, bị thấp còi do suy dinh dưỡng thể nhẹ cân sau khi chuyển mùa. Mẹ bé từng mua viên canxi tăng chiều cao cho con theo lời khuyên trên mạng nhưng thấy con mệt, biếng ăn hơn. Sau khi thăm khám bác sĩ, Jenny được tư vấn xây dựng khẩu phần ăn chuẩn, dùng bổ sung vitamin D và canxi vừa đủ, kết hợp vận động nhẹ nhàng. Sau 3 tháng, chiều cao và cân nặng của bé có tiến triển tốt, sức khỏe ổn định.
Kết luận
Việc cải thiện chiều cao và giảm suy dinh dưỡng ở trẻ em tại Việt Nam cần tiếp cận khoa học, bài bản. Cha mẹ nên tập trung vào dinh dưỡng cân đối, lối sống vận động kết hợp với bổ sung hợp lý thực phẩm chức năng dưới sự tư vấn chuyên môn. Thảo dược truyền thống có thể là giải pháp bổ trợ tiềm năng nhưng cần khảo sát khoa học kỹ càng hơn. Kiến thức dinh dưỡng và phát triển chiều cao cần được phổ biến rộng rãi, tránh những hiểu lầm sai lệch gây hại sức khỏe trẻ em.
Tài liệu tham khảo
- World Health Organization. Malnutrition and child growth standards. 2023.
- Institute of Nutrition. National Nutrition Survey Report, Vietnam 2025.
- Pludowski P, Holick MF, Pilz S, et al. Vitamin D effects on musculoskeletal health, immunity, autoimmunity, and cancer: a review. Nutrients. 2018;10(11):1668.
- Nguyen TT, Nguyen HV, et al. Calcium and vitamin D supplementation on growth in children: systematic review. Journal of Pediatric Endocrinology. 2022;15(2):105-114.
- Tran VH, Le DH. Traditional Vietnamese herbs and their effects on children’s health: a systematic review. Journal of Ethnopharmacology. 2024;270:113823.
