Giới Thiệu
Tiểu đường thai kỳ (GDM) đang gia tăng tại Việt Nam, một phần do thói quen ăn uống truyền thống và lối sống hiện đại. Tỷ lệ mắc tiểu đường thai kỳ tăng theo mức tiêu thụ nhiều gạo trắng và đồ uống có đường. Tuy nhiên, nhiều thai phụ lại nhầm lẫn các dấu hiệu như mệt mỏi, khát nước nhiều với những thay đổi bình thường của thai kỳ. Điều này gây trì hoãn việc chẩn đoán và can thiệp y tế, làm tăng nguy cơ biến chứng cho mẹ và bé.
Dấu Hiệu Sớm Của Tiểu Đường Thai Kỳ
Hiểu rõ những dấu hiệu cảnh báo có thể giúp phát hiện sớm:
– Khát nước nhiều và đi tiểu thường xuyên hơn bình thường: Do lượng đường huyết cao gây mất nước.
– Mệt mỏi bất thường: Không giống cảm giác mệt mỏi thông thường, đây là dấu hiệu của việc cơ thể không chuyển hóa đường hiệu quả.
– Nhiễm trùng nhiễm nấm hay nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát.
– Thị lực giảm hoặc nhìn mờ.
Một ví dụ điển hình là chị Lan, đang mang thai tháng thứ 6, thường xuyên cảm thấy rất khát và mệt mỏi nhưng nghĩ đó là chuyện bình thường nên không đi khám. Đến khi sàng lọc glucose, chị mới phát hiện mắc tiểu đường thai kỳ.
Do đó, việc xét nghiệm glucose máu sớm, ít nhất là trong tam cá nguyệt thứ hai, là rất quan trọng. Nếu có yếu tố nguy cơ như thừa cân, tiền sử gia đình có tiểu đường, hoặc tuổi trên 35, mẹ bầu nên được theo dõi sát sao.
Hiểu Sai Lầm Về Ăn Uống Khi Mang Thai
Một quan niệm phổ biến là phụ nữ mang thai cần “ăn cho hai người”. Điều này dễ dẫn tới tăng cân quá mức và làm trầm trọng thêm nguy cơ tiểu đường thai kỳ.
Nhiều bà mẹ Việt vẫn giữ thói quen ăn nhiều cơm trắng – loại ngũ cốc có chỉ số đường huyết (GI) cao – và uống các loại nước ngọt, nước mía, nước sả… có đường cao.
Đây chính là môi trường để đường huyết tăng cao, gây hại cho mẹ và bé.
Kế Hoạch Ăn Uống An Toàn và Cân Bằng Dinh Dưỡng Cho Mẹ Bầu
Để kiểm soát đường huyết mà vẫn hỗ trợ sự phát triển khỏe mạnh của thai nhi, mẹ bầu cần chú ý:
– Thay thế gạo trắng bằng ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, hoặc bột ngũ cốc truyền thống (bột mì nguyên cám).
– Ăn nhiều rau xanh giàu chất xơ như bắp cải, cải xanh, rau muống, đậu đỗ giúp chậm hấp thu đường.
– Bổ sung đủ protein từ thịt nạc, cá, trứng, đậu hủ và các loại hạt.
– Lựa chọn trái cây có chỉ số đường huyết thấp như táo, lê, bơ và các loại quả mọng.
– Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa/ngày giúp ổn định đường huyết.
Bảng mẫu thực đơn một ngày:
| Bữa ăn | Món ăn gợi ý |
|—————-|——————————————————————-|
| Sáng | Cháo gạo lứt với đậu xanh, một quả trứng luộc, trà xanh không đường |
| Giữa sáng | Táo hoặc vài quả hạt dẻ |
| Trưa | Cơm gạo lứt, cá hấp, rau luộc, canh bí xanh |
| Chiều | Sữa đậu nành không đường, vài loại hạt |
| Tối | Phở gạo lứt hoặc mì lứt, rau cải xào tỏi, 1 quả lê nhỏ |
Các Biện Pháp Hỗ Trợ Khác Để Quản Lý Tiểu Đường Thai Kỳ
Bên cạnh dinh dưỡng, các mẹ nên:
– Theo dõi đường huyết tại nhà hoặc theo dõi định kỳ theo hướng dẫn y tế.
– Tập luyện thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga thai kỳ 30 phút mỗi ngày (theo tư vấn bác sĩ).
– Đến khám đều đặn, phối hợp với bác sĩ sản khoa và chuyên gia dinh dưỡng.
Kết Luận
Tiểu đường thai kỳ là vấn đề ngày càng phổ biến và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, chủ động đi xét nghiệm glucose, và duy trì chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế đường và tinh bột đơn giản là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé.
Việc từ bỏ quan niệm “ăn cho hai người” không có nghĩa là ăn ít mà là ăn đủ và đúng, giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh mà không dẫn đến tăng cân quá mức ở mẹ.
Các bà mẹ Việt nên chủ động thay đổi thói quen ăn uống, kết hợp theo dõi sức khỏe và vận động hợp lý để có một thai kỳ an toàn và viên mãn.
