Giới thiệu
Trong môi trường học tập ngày nay tại Việt Nam, trẻ em thường phải đối mặt với áp lực học tập rất nặng nề. Các em phải dành nhiều thời gian cho việc học, làm bài tập và ôn luyện thi cử, điều này dễ dẫn đến căng thẳng, lo âu và giảm sự sáng tạo. Quản lý căng thẳng cho trẻ là một vấn đề quan trọng nhằm giúp các em cân bằng tinh thần và duy trì hứng thú học tập một cách lành mạnh.
Bài viết này giới thiệu một phương pháp kết hợp độc đáo và hiệu quả: sử dụng kể chuyện dân gian truyền thống (kể chuyện dân gian – Kể chuyện dân gian) phối hợp cùng liệu pháp vẽ tranh hiện đại. Phương pháp này không chỉ giúp trẻ thư giãn mà còn khơi dậy trí tưởng tượng và hỗ trợ phát triển kỹ năng cảm xúc.
Áp lực học tập và ảnh hưởng đến trẻ em Việt Nam
Trong xã hội Việt Nam, nền giáo dục đặt ra các yêu cầu rất cao về thành tích học tập, khiến trẻ em phải dành nhiều thời gian ôn luyện và làm bài. Theo nghiên cứu, áp lực học tập quá mức có thể gây ra một loạt vấn đề tâm thần như căng thẳng, lo âu, trầm cảm, cũng như làm giảm khả năng sáng tạo và tập trung của trẻ.
Chị Hương (Hà Nội), mẹ của em Nam, chia sẻ: “Nam nhiều lúc mệt mỏi và căng thẳng đến mức không muốn đến lớp. Tôi rất lo lắng nhưng không biết làm sao để giúp con thư giãn.”
Vai trò của Kể chuyện dân gian trong quản lý căng thẳng
Kể chuyện dân gian là một hình thức truyền thống được người Việt áp dụng từ lâu đời. Những câu chuyện dân gian như “Sự tích cây vú sữa”, “Thánh Gióng” hay “Tấm Cám” không chỉ có nội dung giáo dục mà còn giúp trẻ cảm thấy gần gũi, an toàn và thấu hiểu các giá trị đạo đức, văn hóa của dân tộc.
Nghe kể chuyện dân gian giúp trẻ tập trung, tạm quên đi những áp lực trước mắt và cảm thấy bình yên hơn. Bên cạnh đó, việc nghe kể chuyện còn kích thích sự phát triển ngôn ngữ và khả năng tư duy phản biện.
Liệu pháp vẽ: công cụ hiện đại giúp trẻ thể hiện cảm xúc
Liệu pháp vẽ (art therapy) là phương pháp dùng hoạt động nghệ thuật để giúp trẻ thể hiện cảm xúc, suy nghĩ và trải nghiệm của mình một cách sáng tạo. Không cần kỹ năng hội họa chuyên nghiệp, trẻ có thể thoải mái vẽ, tô màu, hoặc sáng tạo hình ảnh dựa trên cảm xúc cá nhân.
Theo các nhà tâm lý học, hoạt động vẽ tranh giúp giảm lượng hormone gây căng thẳng (cortisol), kích thích giải phóng dopamine – hormon tạo cảm giác vui vẻ và tăng khả năng tập trung.
Kết hợp Kể chuyện dân gian và Liệu pháp vẽ thay đổi cuộc chơi trong quản lý căng thẳng cho trẻ
Việc phối hợp nghe kể chuyện dân gian và thực hành vẽ sẽ tạo ra môi trường thư giãn tổng hợp cho trẻ em. Ví dụ, khi nghe một câu chuyện dân gian, trẻ được khuyến khích vẽ lại hình ảnh hoặc nhân vật trong câu chuyện, hoặc vẽ theo cảm xúc mà câu chuyện đó mang lại.
Phương pháp này giúp trẻ:
– Thư giãn tâm trí và giảm căng thẳng một cách tự nhiên
– Phát triển khả năng tưởng tượng và sáng tạo
– Thể hiện cảm xúc thay vì kìm nén
– Cảm nhận và kết nối sâu sắc hơn với văn hóa truyền thống
Trẻ Nam trong trường hợp trên đã cải thiện tinh thần rõ rệt khi thử nghiệm phương pháp này tại nhà với mẹ và ông bà kể chuyện, sau đó cùng con vẽ tranh về câu chuyện nghe được.
Hướng dẫn phương pháp áp dụng cho phụ huynh và giáo viên
Dưới đây là một số bước cơ bản để kết hợp kể chuyện dân gian cùng liệu pháp vẽ nhằm giúp trẻ giảm áp lực:
| Bước | Hoạt động | Mục tiêu |
|——-|———–|———-|
| 1 | Chọn câu chuyện dân gian phù hợp với độ tuổi và sở thích của trẻ | Tạo sự hứng thú, dễ tiếp nhận |
| 2 | Kể chuyện một cách sinh động, nhẹ nhàng, tạo không khí thoải mái | Giúp trẻ thả lỏng tâm trí |
| 3 | Cung cấp giấy, bút màu, hoặc các vật liệu vẽ đơn giản| Chuẩn bị cho hoạt động sáng tạo |
| 4 | Đưa ra gợi ý cho trẻ vẽ lại hoặc tưởng tượng về câu chuyện | Khuyến khích biểu đạt cảm xúc qua hình ảnh |
| 5 | Động viên trẻ chia sẻ câu chuyện hoặc tranh vẽ của mình | Phát triển kỹ năng giao tiếp và tự tin |
| 6 | Lặp lại phương pháp này 2-3 lần mỗi tuần để tạo thói quen thư giãn |
Những lưu ý và lời khuyên
– Không ép buộc trẻ tham gia nếu trẻ không thích, hãy tạo bầu không khí nhẹ nhàng, vui vẻ
– Phụ huynh và giáo viên nên cùng đồng hành, dành thời gian trò chuyện xúc cảm với trẻ
– Kết hợp chăm sóc sức khỏe thể chất với chế độ dinh dưỡng và ngủ nghỉ hợp lý
Kết luận
Hiện nay, áp lực học tập là một thách thức lớn đối với nhiều trẻ em Việt Nam. Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại trong các phương pháp quản lý căng thẳng cho thấy sự hiệu quả rõ rệt. Kể chuyện dân gian không chỉ giữ gìn giá trị văn hóa mà còn là cách để trẻ cảm thấy an toàn tinh thần, trong khi liệu pháp vẽ giúp trẻ bộc lộ cảm xúc và phát huy sự sáng tạo.
Sự phối hợp này là một giải pháp mềm mại nhưng có thể giúp trẻ xây dựng sức khỏe tinh thần bền vững, phát triển toàn diện và đối phó tốt hơn với áp lực học tập. Phụ huynh và nhà trường nên khích lệ áp dụng phương pháp này để giúp trẻ em Việt Nam có một hành trình học tập nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.
