Giới Thiệu
Ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam, chiếm tỉ lệ cao trong các bệnh mạn tính nguy hiểm. Tuy nhiên, nhiều người dân lại chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích của việc sàng lọc phát hiện sớm ung thư. Đặc biệt là những người trên 40 tuổi – nhóm có nguy cơ mắc các bệnh ung thư phổ biến cao hơn. Việc tầm soát định kỳ giúp phát hiện khối u khi kích thước còn nhỏ, chưa xâm lấn hoặc di căn, từ đó tăng khả năng chữa khỏi và giảm chi phí điều trị.
Theo số liệu từ Bệnh viện K Trung ương và các báo cáo y tế quốc gia, tỷ lệ sàng lọc ung thư ở Việt Nam còn thấp do nhiều rào cản như nhận thức hạn chế, chi phí, và hệ thống chăm sóc sức khỏe chưa đồng đều. Bài viết này sẽ trình bày 4 xét nghiệm sàng lọc ung thư quan trọng mà mỗi người Việt trên 40 tuổi nên thực hiện định kỳ, bao gồm: ung thư vú, ung thư cổ tử cung (dành cho nữ giới), ung thư đại trực tràng, và ung thư gan (đặc biệt cần thiết tại Việt Nam do tỷ lệ viêm gan siêu vi và xơ gan cao).
Những Dữ Liệu Khoa Học và Lâm Sàng Cho Thấy
1. Ung Thư Vú
Ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất ở nữ giới Việt Nam và là nguyên nhân tử vong hàng đầu do ung thư. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ sống sót 5 năm có thể lên tới trên 90% nếu phát hiện sớm qua chụp nhũ ảnh (mammo) hoặc khám lâm sàng.
Khuyến cáo:
– Phụ nữ trên 40 tuổi nên chụp nhũ ảnh định kỳ 1-2 năm/lần.
– Khám vú theo dõi định kỳ hàng năm.
2. Ung Thư Cổ Tử Cung
Ung thư cổ tử cung là căn bệnh ung thư phổ biến thứ 2 ở nữ và dễ dàng được phát hiện sớm qua xét nghiệm Pap smear hoặc test HPV. Phát hiện sớm trước khi có tổn thương tiền ung thư giúp điều trị hiệu quả gần như 100%.
Khuyến cáo:
– Phụ nữ từ 21 đến 65 tuổi nên thực hiện Pap smear định kỳ mỗi 3 năm.
– HPV test có thể được khuyến nghị thay thế hoặc cùng với Pap smear.
3. Ung Thư Đại Trực Tràng
Ung thư đại trực tràng thường xảy ra ở tuổi trên 50, nhưng người trên 40 tuổi có nguy cơ cao nếu có tiền sử gia đình hoặc các yếu tố nguy cơ khác. Sàng lọc bằng nội soi đại trực tràng giúp tìm polyp tiền ung thư để loại bỏ trước khi biến chứng thành ung thư.
Khuyến cáo:
– Nội soi đại trực tràng định kỳ 5 năm/lần cho người có nguy cơ trung bình.
– Test máu trong phân cũng là một công cụ sàng lọc bổ sung.
4. Ung Thư Gan
Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ bệnh gan mạn tính, viêm gan siêu vi B và C rất cao – các yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư gan. Các xét nghiệm như AFP (alpha-fetoprotein) và siêu âm gan định kỳ có thể phát hiện ung thư gan ở giai đoạn sớm.
Khuyến cáo:
– Người trên 40 tuổi có bệnh lý gan mạn hoặc nhiễm viêm gan siêu vi B/C nên kiểm tra AFP và siêu âm gan mỗi 6 tháng.
Những Hiểu Lầm Thường Gặp Về Sàng Lọc Ung Thư
Nhiều người dân còn có quan niệm sai lầm như:
– Ung thư là không thể chữa được.
– Sàng lọc ung thư rất tốn kém và chỉ dành cho người giàu.
– Nếu không có triệu chứng thì không cần kiểm tra.
Thực tế, ung thư nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm có thể chữa khỏi hoặc kiểm soát tốt. Ngoài ra, Việt Nam hiện có nhiều chương trình khám sàng lọc miễn phí hoặc chi phí thấp và có thể được bảo hiểm y tế hỗ trợ. Việc khám đều đặn giúp phát hiện tổn thương âm thầm trước khi triệu chứng xuất hiện, rất quan trọng để tăng hiệu quả điều trị.
Thực Hành Đúng Và Lời Khuyên Thực Tiễn
– Chủ động đăng ký khám sàng lọc ung thư hằng năm hoặc theo khuyến cáo.
– Phụ nữ cần chú ý sàng lọc ung thư vú và cổ tử cung định kỳ.
– Người có tiền sử viêm gan B/C hoặc bệnh gan mạn tính cần thực hiện sàng lọc ung thư gan định kỳ.
– Điều chỉnh lối sống lành mạnh: không hút thuốc, hạn chế rượu bia, cân bằng dinh dưỡng, vận động thể chất đều đặn.
– Tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn phương pháp sàng lọc phù hợp dựa trên tiền sử gia đình và các yếu tố nguy cơ.
Khuyến Nghị Chuyên Gia
PGS.TS Nguyễn Văn A, chuyên gia ung bướu chia sẻ: “Sàng lọc ung thư không phải là việc của riêng người bệnh mà là trách nhiệm của toàn xã hội. Khi người dân được trang bị kiến thức, cơ hội sống sót sau ung thư sẽ cải thiện rõ rệt.”
BS Trần Thị B cũng nhấn mạnh: “Hiện tại Việt Nam có nhiều chương trình sàng lọc ung thư miễn phí và hỗ trợ chi phí. Người dân nên tận dụng để bảo vệ sức khỏe.”
Trường Hợp Minh Họa
Anh John, 45 tuổi, làm việc văn phòng, chưa từng kiểm tra ung thư. Anh không có triệu chứng gì nhưng được khuyến cáo sàng lọc ung thư đại trực tràng do mẹ từng mắc ung thư đại tràng. Qua nội soi, anh phát hiện có polyp tiền ung thư và kịp thời cắt bỏ, giữ sức khỏe tốt cho các năm tiếp theo. Trường hợp của John minh họa rõ lợi ích của việc kiểm tra sàng lọc định kỳ, dù chưa có dấu hiệu bệnh.
Kết Luận
Sàng lọc ung thư là biện pháp hiệu quả giúp phát hiện sớm, tăng tỷ lệ điều trị thành công và giảm gánh nặng cho bệnh nhân và xã hội. Người Việt trên 40 tuổi nên ưu tiên thực hiện 4 xét nghiệm sàng lọc quan trọng: ung thư vú, cổ tử cung, đại trực tràng và gan. Đừng để ung thư trở thành kẻ thù vô hình vì thiếu hiểu biết hoặc e ngại chi phí. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe bằng việc khám định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh để phòng ngừa mọi nguy cơ bệnh tật.
